Komada həyat: bədən yatır, amma beyin bəzən hər şeyi eşidir

İnsan komada neçə gün, hətta aylarla qala bilər. Bu müddətdə onun nə hiss etdiyini, nələri dərk edib-etmədiyini həkimlər də tam izah edə bilmir. Amma bu vəziyyəti yaşamış insanların xatirələri həmin anlarda beyində və şüurda baş verənləri az da olsa anlamağa imkan verir.

Komada nə baş verir?

Bir çoxları komanı sadəcə huşunu itirmə və ya dərin yuxu kimi qəbul edir. Əslində isə bu, orqanizmin travma, infeksiya, zəhərlənmə, insult və ya maddələr mübadiləsinin pozulmasına qarşı müdafiə mexanizmidir. Beyin həyatı qorumaq üçün şüuru “söndürür”. Bəzən həkimlər də xəstəni süni koma vəziyyətinə salır.

Adətən düşünülür ki, bu vəziyyətdə insan heç nə eşitmir və hiss etmir. Amma sağ qalanların xatirələri bunun hər zaman belə olmadığını göstərir. Kimi sadəcə “dərin yuxuda” olduğunu deyir, kimi isə eşitdiyini, hətta kabuslar gördüyünü danışır.

Komadan qayıdanların xatirələri

• “Beyin əməliyyatından sonra bir neçə gün komada qaldım. Həkimlərin səsini eşidirdim, amma bədənim donmuşdu, tərpənə bilmirdim.”

• “Anam beyin qanaxmasından sonra dedi ki, komada özünü sanki yay günündə çəmənlikdə uzanmış kimi rahat hiss edib.”

• “Ərim bir ay komada oldu. Ayılandan sonra dəhşətli yuxular gördüyünü – guya oğurlandığını və qaçmağa çalışdığını danışdı.”

• “Anamda anevrizma olmuşdu. Ayılanda dedi ki, komada ikən ölmüş dostları ilə bilyard oynayıb.”

• “Mən komada olduğumu bilmirdim. Ətrafdakı hər şeyi eşidirdim, amma danışa bilmirdim. Bu, kabus kimidir: oyana bilmirsən. Ona görə deyirəm, komadakı insanlarla danışın – biz eşidirik!”

Bəzi xatirələrdə insanlar sakitlik, işığa tərəf çəkilmək və hətta bədənlərini tərk etdiklərini də təsvir edirlər. Digərləri isə komanı sadəcə boşluq və yaddaşsızlıq kimi xatırlayır.